W konferencji Śląski Ład wziął udział Christopher Todd, szef Wydziału ds. Polski w Dyrekcji Generalnej Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej. Wystąpił w imieniu Elisy Ferreiry, unijnej komisarz ds. Spójności. Zapytałam dyrektora Todda, czy Europejski Zielony Ład nie stwarza zagrożenia, że silni partnerzy staną się jeszcze silniejsi, a słabsi pogrążą się w nowych problemach gospodarczych?
Christopher Todd, Dyrektor Wydziału ds. Polski w DG Regio (Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej):
Europejski Zielony Ład jest elementem szerszej strategii i długofalowego planu. Jednym z jego podstawowych celów jest niepozostawienie w tyle któregokolwiek regionu, szczególnie takiego, który jest w bardzo dużym stopniu uzależniony od branży energetycznej. Oczywiście, to wymaga transformacji, bardzo skonkretyzowanych wizji oraz olbrzymich inwestycji w nowe rozwiązania technologiczne i nowe miejsca pracy. Mówię głównie o inwestycjach, które mają na celu wygaszanie poszczególnych zakładów pracy bazujących na węglu. Oczywiście, zdajemy sobie sprawę z tego, że obywatele poszczególnych krajów członkowskich odmiennie postrzegają cele Zielonego Ładu. Sytuacja Polski jest bardzo specyficzna, ponieważ mamy tutaj do czynienia z dużym uzależnieniem branży energetycznej od węgla. Zielony Ład z perspektywy Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej stanowi ogromne wyzwanie. Przede wszystkim ma być to proces sprawiedliwy i inkluzywny, czyli dostępnym dla każdego. To jest bardzo istotne.
Mechanizm sprawiedliwej transformacji jest wpisany w kluczowe założenia Europejskiego Zielonego Ładu.
Aby jednak wypracować na tej bazie pewne konkrety musimy opierać się na funduszu inwestycyjnym, który pozwoli odnieść się do wyzwań poszczególnych sektorów przemysłowych. Polityka Spójności to specyficzny rodzaj zarządzania i kontrolowania różnego rodzaju działań. Muszą one uwzględniać stanowiska kluczowych beneficjentów, najważniejszych agend rządowych, a więc wszystkich stron reprezentujących poszczególne kraje członkowskie.
Oczywiście budżet Unii Europejskiej będzie faworyzował takie inwestycje, które lepiej wpisują się w Zielony Ład.
Trzeba jednak pamiętać, że sprawiedliwa transformacja sektora energetycznego to nie tylko energia. Jej głównym celem jest przede wszystkim wyrównywanie szans ekonomicznych i społecznych oraz odnoszenie się do konkretnych problemów w tych obszarach. Dlatego fundusz sprawiedliwej transformacji, który zostanie powołany do życia, będzie wspierał innowacyjne przedsięwzięcia. Będzie zmierzał do dokształcania albo zmiany profilu zawodowego pracowników dotkniętych transformacją.
Jednym z podstawowych beneficjentów tego funduszu będzie właśnie Górny Śląsk.
Naprawdę doceniamy aktywne zaangażowanie przedstawicieli waszego regionu. Mówię tutaj o beneficjentach lokalnych, agendach rządowych i instytucjach publicznych. Jest ich na Śląsku wiele i są wyjątkowo zaangażowane w działania zmierzające do powstania odpowiedniego programu wpisującego się w Zielony Ład. Chodzi o zapewnienie odpowiednich zasobów nie tylko finansowych i materialnych ale i intelektualnych. Wszystko po to, aby sprawiedliwa transformacja była realizowana w sposób jak najbardziej włączający i inkluzywny. To zasoby, które stworzą szansę na otwarcie zupełnie nowych kierunków aktywności gospodarczej, wpisujących się w agendę sprawiedliwej transformacji.
Wytyczaniu nowych celów i planów towarzyszyć musi sprawiedliwa transformacja sektora energetycznego.
Zdajemy sobie sprawę, że będziemy się borykać z konkretnymi wyzwaniami nie tylko sektorowymi ale i terytorialnymi. Mamy wiele mechanizmów finansowego wsparcia dla tych procesów. Jest fundusz spójności oraz fundusz społeczny, które już są dostępne w ramach Zielonego Ładu. Te środki mają na celu zwiększenie elastyczności poszczególnych sektorów. Mówimy tutaj o nakładach powyżej 20 mld euro w ramach funduszu spójności, które będą inwestowane w latach 2021 – 2022, aby stworzyć podwaliny, m.in. pod nowy, czystszy transport. Możliwości jest więcej. Dostępne są granty w wysokości 40 mld euro na w inwestycje podnoszące odporność poszczególnych branż wobec wyzwań Zielonego Ładu. Polska będzie jednym z największych beneficjentów tego typu inwestycji, które mam nadzieję, że przełożą się na osiąganie konkretnych celów zdefiniowanych do roku 2030, 2040 i 2050. Warunkiem sukcesu tego ambitnego projektu jest europejska solidarność. Proszę pamiętać, że z punktu widzenia funduszu sprawiedliwej transformacji, a także innych funduszy europejskich, Górny Śląsk jest jednym z najważniejszych regionów Unii Europejskiej.